Thiếu máu não ngày càng phổ biến và có xu hướng trẻ hoá hơn, tình trạng này gây nhiều ảnh hưởng đến hoạt động, chức năng của não bộ cũng như sức khoẻ tổng thể của người bệnh. Dấu hiệu thiếu máu não, đặc biệt là giai đoạn khởi phát và tiến triển tương đối mờ nhạt khiến nhiều người bệnh vẫn lơ là, chủ quan. Điều này khiến tình trạng bệnh tiến triển gây biến chứng nặng nề, đe doạ tới tính mạng và sức khoẻ của người bệnh.
Thiếu máu não là gì
Thiếu máu não là tình trạng lưu lượng máu tới não bị giảm, theo đó, lượng oxy và dưỡng chất cung cấp tới não bộ bị giảm, các tế bào thần kinh thiếu năng lượng. Vì thế, cấu trúc và chức năng của hệ thần kinh bị ảnh hưởng nặng nề.
Thiếu máu não toàn bộ
Hạ huyết áp toàn thân là nguyên nhân chính gây nên thiếu máu não toàn bộ. Giảm tuần hoàn máu não thoáng qua có thể xảy ra khi cơ chế tự trị và thần kinh dịch điều khiển huyết áp và nhịp tim bị rối loạn, như trong hội chứng ngất vasovagal và nhịp tim nhanh bất thường.
Nguyên nhân hay gặp thứ 2 của chứng thiếu máu não hoàn toàn thoáng qua chính là do khiếm khuyết về chức năng và cấu trúc của tim (cụ thể là rối loạn nhịp tim). Khi hiệu ứng thoáng qua, tình trạng này sẽ biểu hiện dưới dạng tiền ngất hoặc ngất. Mặt khác, thiếu máu hoàn toàn cũng có thể dẫn đến chấn thương thần kinh vĩnh viễn.
Thiếu máu não cục bộ
Ngược lại, thiếu máu cục bộ não cục bộ lại phát sinh do giảm lưu thông máu động mạch vành lên não, thường là hậu quả của huyết khối hoặc tắc nghẽn mạch. Nếu thiếu máu đến não cục bộ kéo dài đủ lâu, tình trạng thiếu oxy các tế bào não sẽ xảy ra, dẫn đến tình trạng đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Thiếu máu cục bộ não xảy ra khi có huyết khối hình thành từ động mạch cảnh trong bị tắc hoặc mảng xơ vữa động mạch não. Ngoài ra nguyên nhân quan trọng nhất gây nên hiện tượng thiếu máu cục bộ não (chiếm đến 60 – 70% tỷ lệ trường hợp thiếu máu lên não thoáng qua và đột quỵ) chính là thuyên tắc cục máu đông (trong tim hoặc động mạch lớn).
Thiếu máu cục bộ não theo nghĩa rộng có thể là cục bộ hoặc nhiều ổ, xảy ra do việc hẹp đột ngột hoặc mất đường kính rõ ràng của động mạch cung cấp máu cho một vùng não, có thể là động mạch bị hẹp trước đó hoặc động mạch bình thường (bao gồm động mạch chủ, thân trên động mạch chủ hoặc động mạch nội sọ).
Nguyên nhân của thiếu máu não
Có 3 nhóm nguyên nhân thiếu máu não chủ yếu là:
Thiếu máu lên não do huyết khối:
Đây là hiện tượng hình thành cục máu đông ở các nhóm động mạch lớn (động mạch não giữa, động mạch phổi, động mạch đùi trong, …). Nguyên nhân gây ra việc hình thành cục máu đông này chủ yếu do hiện tượng xơ vữa động mạch.
Thiếu máu lên não do thuyên tắc:
Các cục máu động được hình thành từ nơi khác đã di chuyển lên não làm tắc mạch. Thuyên tắc có nguyên nhân do các bệnh lý về tim mạch như: nhồi máu cơ tim, bệnh lý hở van tim, rung thất,…
Thiếu máu lên não huyết khối: Những bệnh lý liên quan đến sự tuần hoàn của máu: rối loạn đông máu, hạ huyết áp,…
Ngoài những nguyên nhân trên thiếu máu não có thể xuất phát từ lối sống không lành mạnh như :
Lạm dụng thuốc lá, uống rượu bia, chất kích thích và ít vận động.
Thường xuyên ăn uống thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc giàu đạm, thiếu chất xơ.
Thói quen gối đầu quá cao khi ngủ gây cản trở sự vận chuyển máu đến não.
Căng thẳng kéo dài, ngồi trên làm việc máy vi tính quá lâu.
Dấu hiệu nhận biết thiếu máu não điển hình
Người bệnh thiếu máu não giai đoạn đầu sẽ không phát hiện được bệnh vì triệu chứng không rõ rệt, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý viêm xoang, đau đầu, rối loạn tiền đình, … Vì thế mà bệnh dễ bị bỏ qua, không được chữa trị kịp thời dẫn đến biến chứng nặng nề. Thiếu máu não có 2 dạng là bệnh thiếu máu não thoáng qua và thiếu máu não bệnh lý triệu chứng hai bệnh có sự khác nhau.
Những dấu hiệu thiếu máu não bệnh lý
Đau đầu là dấu hiệu đầu tiên
Hầu hết bệnh nhân thiếu máu não có xảy ra tình trạng đau nhức đầu, hầu hết là các cơn đau nhức xảy ra đột ngột với tần suất ngày một nhiều hơn theo mức độ bệnh. Ban đầu có thể chỉ xuất hiện đau ở 1 vùng nhất định, tuy nhiên khi tình trạng thiếu máu tăng dần, cơn đau sẽ lan rộng ra khắp đầu. Tình trạng đau đầu xảy ra nhiều hơn nếu đột ngột di chuyển, tâm trạng lo lắng, suy nghĩ nhiều hoặc khi vừa ngủ dậy.
Rối loạn giấc ngủ là dấu hiệu thiếu máu não thường gặp
Rối loạn giấc ngủ là tình trạng hay gặp của những người bệnh thiếu máu não, tình trạng bệnh ngày càng nặng gây ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ thể chất và tinh thần.
Rối loạn giấc ngủ hay như giấc ngủ chập chờn, khó tập trung, hay bị tỉnh giữa giấc, dễ quên. Chất lượng giấc ngủ kém sẽ khiến sức khoẻ người bệnh suy giảm, tinh thần cũng không ổn định, hay nóng giận, cáu gắt.
Hoa mắt, ù tai, đau đầu
Đặc điểm nhận biết là người bệnh cảm thấy ù tai kể cả khi ngồi trong phòng hoặc khoảng không gian không có gió, yên tĩnh. Cảm giác hoa mắt khiến người bệnh không thể đứng dậy. Khi cơn choáng váng xảy ra, người bệnh phải vịn vào tường để giữ thăng bằng vì có thể té nếu không tìm thấy chỗ dựa.
Tê bì tay chân
Những người bệnh thiếu máu não cũng hay có triệu chứng tê bì ở các ngón tay, bàn chân vì máu nuôi dưỡng đến các bộ phận này cũng bị ảnh hưởng. Cảm giác tê ngứa tựa như kiến bò khiến người bệnh vô cùng khó chịu, nó có thể xảy đến vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày. Ngoài ra, triệu chứng này còn đi kèm với những cơn đau nhức dọc xương ức, vai gáy, đau thắt lưng,… gây bất tiện trong sinh hoạt, làm việc.
Cơ thể người bệnh mệt mõi, suy giảm trí nhớ
Cơ thể mệt mỏi, suy giảm trí nhớ tế bào não không được cung cấp đầy đủ để hoạt động sẽ dẫn tới tình trạng lão hoá tăng lên, hoạt động và chức năng não cũng dần suy giảm. Trong đó, chứng suy giảm trí nhớ là xuất hiện sớm nhất và nghiêm trọng nhất, làm bệnh nhân nhanh chóng quên mọi thứ, gây nhiều phiền toái cho cuộc sống cũng như sức khoẻ.
Dấu hiệu thiếu máu não thoáng qua
Cơn thiếu máu não thoáng qua khi cục máu đông hình thành ở động mạch máu nuôi dưỡng não và sẽ biến mất khi cục máu đông bị loại bỏ hoặc dịch chuyển đến vị trí khác. Vì thế cơn thiếu máu não thoáng qua là tạm thời, chỉ kéo dài dưới 10 phút, sau đó bệnh nhân không gặp bất kỳ triệu chứng gì. Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua tương đối giống với đột quỵ, tuy nhiên mức độ nhẹ và ít nghiêm trọng hơn:
Dấu hiệu thiếu máu não thoáng qua là cảm thấy yếu bất cứ bộ phận nào của não, mờ mắt tạm thời (có thể 1 hoặc 2 mắt), choáng váng, chóng mặt, đau đầu, khó khăn trong giữ thăng bằng và di chuyển. Ở một số bệnh nhân, triệu chứng có thể nhiều hoặc ít hơn.
Sau khi cơn thiếu máu não thoáng qua đi hết, triệu chứng biến mất và người bệnh không gặp bất kỳ nguy hiểm nào. Tuy nhiên đây có thể là triệu chứng cảnh báo đột quỵ não nên cần thăm khám và theo dõi cẩn thận.
Đối tượng nào dễ mắc tình trạng thiếu máu não
Dấu hiệu thiếu máu não chủ yếu gặp ở đối tượng người cao tuổi, người mắc nhiều bệnh lý mãn tính: tim mạch, tiểu đường, huyết áp. Hiện nay, đối tượng mắc thiếu máu não ngày càng trẻ hoá. Cụ thể, đối tượng là người lớn tuổi là nhân viên văn phòng, người quản lý cấp cao, phụ nữ nội trợ, với môi trường làm việc có mức độ stress cao cũng rất dễ mắc phải tình trạng thiếu máu lên não.
Thiếu máu não có nguy hiểm không hay chỉ là bệnh vặt?
Theo WHO, thiếu máu não là nguyên nhân dẫn đến tử vong cao thứ 3 chỉ sau ung thư và bệnh tim mạch. Não bộ cần cung cấp đến 20% dưỡng khí từ máu, vì thế tình trạng thiếu oxy đến não là tình trạng cực kỳ nguy hiểm. Chỉ với 10 giây không nhận đủ lượng máu cung cấp cho mô não sẽ rơi vào rối loạn chức năng, tình trạng này kéo dài nhiều phút sẽ làm tế bào não chết đi.
Nắm rõ dấu hiệu thiếu máu não sẽ giúp bạn đọc dễ dàng nhận biết khi bản thân hoặc người xung quanh mắc phải vấn đề này. Không nên chủ quan với những dấu hiệu nhỏ nhất vì bệnh vẫn có thể diễn tiến nhanh và nguy hiểm.
>>> Bài viết tham khảo: Các thực phẩm giúp bổ sung máu và cải thiện thiếu máu não.